Máy tính chạy chậm và cách khắc phục

Có một thực tế mà hầu như người sử dụng máy tính nào cũng gặp phải: sau một thời gian đưa vào sử dụng, máy tính sẽ trở nên ì ạch hơn lúc đầu rất nhiều. Nhiều lý do để dẫn đến tình trạng trên và đây là một số những nguyên nhân thường gặp.

Máy tính cài chương trình diệt virus quá “nặng” 
Dễ nhận thấy, chương trình diệt virus càng hiệu quả thì lại càng can thiệp sâu vào hệ thống máy tính. Điều đó dẫn đến việc tốc độ xử lý của máy bị giảm đi đáng kể sau khi được bảo vệ bởi những chương trình như Norton Anti Virus hay Mcafee… Biện pháp xử lý lúc này tất nhiên không phải là gỡ bỏ chúng vì như vậy chẳng khác nào mở cửa cho các loại sâu hay virus thâm nhập vào máy tính. Hướng giải quyết đơn giản là nếu như cấu hình của máy tính bạn không thuộc vào dạng hàng “khủng” như Pentium IV hay Duo Core … thì nên chuyển sang chương trình bảo vệ nhẹ hơn, phù hợp với cấu hình máy tính cá nhân. Bit Defender hay Kasper Sky là lời khuyên đưa ra ở đây.

Quá nhiều chương trình được kích hoạt khi khởi động máy
Nhà sản xuất phần mềm nào cũng đều muốn chương trình mình được sử dụng nhiều nhất. Điều đó dẫn đến việc hầu hết các chương trình sau khi được cài đặt đều tự cho mình quyền được xuất hiện ngay sau khi Windows khởi động. Chính việc đó làm cho tài nguyên máy bị chiếm dụng vô cùng lãng phí, trong khi chủ nhân của máy chưa chắc đã có nhu cầu dùng đến những chương trình này. Vì thế, khi install một software, bạn nên để ý đến những câu hỏi như: “Bạn có muốn chương trình này được chạy khi Windows khởi động không?”. Càng ít chương trình được chạy khi khởi động, máy tính của bạn sẽ càng chạy nhanh. Nếu phần mềm đã cài không cho phép chỉnh sửa việc này, chạy Run, gõ msconfig, chọn Start up và tích bỏ chương trình không cần xuất hiện khi khởi động máy.

Gỡ bỏ các phần mềm không theo đúng quy trình
Nếu bạn cài đặt một chương trình bằng việc Install, tất nhiên khi không còn cần dùng đến phần mềm đó, bạn phải sử dụng chức năng Uninstall để gỡ bỏ. Thế nhưng rất nhiều nhà sản xuất lại chỉ để ý đến việc làm sao cho chương trình của mình chạy được trên máy tính, mà “quên mất” chức năng ngược lại khiến nhiều người lúng túng khi muốn xóa. Ngay cả khi bạn xóa hết toàn bộ các file chương trình đó trong Program Files, vẫn còn rất nhiều thông số hệ thống “mắc” lại trong registry của máy, làm cho máy tính chạy chậm đi. Hướng giải quyết ở đây là: vào Control Panel/Add or Remove Program để gỡ bỏ chương trình cần uninstall.

Máy sinh ra quá nhiều “rác” cùng quá trình sử dụng
Cùng với thời gian, máy tính của bạn sẽ trở nên ì ạch do phải chứa khá nhiều những file như temporary files, cookies hay saved passwords…Tất nhiên những file này đều được Microsoft tính đến là có tác dụng, tuy nhiên khi mà dung lượng của chúng trở nên quá lớn thì cũng nên dọn dẹp một chút. Bạn vào Tools trong Internet Explorer, chọn Internet Options/Browsing history, ấn Delete.

Ổ cứng bị phân mảnh
Khi liên tục copy, xóa các file trên ổ cứng, ổ cứng sẽ có hiện tượng bị phân mảnh, làm giảm tốc độ đọc các chương trình của máy tính. Thông thường sau khoảng vài tháng đưa vào sử dụng, bạn nên sử dụng chức năng chống phân mảnh mà Microsoft cung cấp để tăng tốc độ đọc ổ. Click chuột phải vào ổ cần thao tác, chọn Properties/Tools/Defragmentation. Mặc dù việc xử lý này sẽ tương đối mất thời gian tùy thuộc vào dung lượng ổ cứng và số các chương trình trên ổ. Sau khi quá trình Defragmentation được hoàn tất, bạn sẽ cảm nhận rõ sự thay đổi về tốc độ CPU.

Bộ nhớ đệm không hợp lý
Khi RAM máy tính bị tận dụng hết công suất, máy tính sẽ viện đến một công cụ hỗ trợ rất đắc lực là bộ nhớ ảo (Virtual Memory). Tuy nhiên nếu cài đặt không hợp lý, bạn sẽ thường xuyên gặp phải thông báo: “Virtual Memory Too Low”. Sửa bộ nhớ ảo bằng cách click chuột phải vào My Computer/Properties chọn Advanced > Performance > Settings, chọn tiếp Advanced/Virtual Memory/Change. Tại đây bạn chọn Initial Size và Maximum size cho hợp lý với lượng RAM máy tính và dung lượng ổ cứng. Thông thường nếu RAM là 512 MB và dung lượng ổ cứng còn trống là khoảng vài GB thì nên để Initial Size = Maximum size = 1000.

Những mẹo cơ bản giúp khắc phục tình trạng PC chạy chậm 
PC của bạn chạy rất chậm? Nguyên nhân thường bao gồm cả khách quan lẫn chủ quan nhưng đa số vẫn là nguyên nhân chủ quan. Nguyên nhân khách quan thường do cấu hình máy tính của bạn quá thấp, các thiết bị đã cũ v.v ...

Nguyên nhân chủ quan do cài đặt quá nhiều chương trình, cấu hình thiết bị và các driver chưa hợp lý, ... Bài viết này chỉ giới thiệu tới các bạn khắc phục sự chậm chạm với những gì đang sử dụng trên PC của bạn, tất nhiên một sự nâng cấp, sửa mới, dùng phần mềm sẽ không nói đến ở đây, các giải pháp này tác giả đã thực hiện và thấy máy chạy nhanh hơn từ 30 đến 40%:

1. Tăng tốc cho khởi động hệ thống
* Start/Run/Gõ CMD/Gõ "Edit msdos.sys" (Không có ngoặc kép):
- Trong [options], thêm dòng logo = 0;
- Thêm BootDelay = 0

* Start/Run/Gõ CMD/Gõ "Edit Config.sys" :
- Chỉ cần để himem.sys và emm386, tất cả các himem.sys đều để thuộc tính là himem.sys /testmemff.

- Nếu bạn viết file CONFIG.SYS như sau:
DEVICE = C:\WINDOWS\HIMEM.SYS
DOS = HIGH
Và xóa bỏ hoàn toàn nội dung trong file AUTOEXEC.BAT, bạn sẽ có trên 600 Kb bộ nhớ quy ước. Cụ thể là với DOS 6.22, bạn sẽ có 623 Kb bộ nhớ quy ước.

* Start/Run/Gõ CMD/Gõ "Edit "System.ini ":
+ Với [vcache] thêm
minfilecache = 1024
maxfilecache = 2048
+ Với [386enh] thêm COM2buffer = 1024
+ Với NOEMM

Hầu hết các ứng dụng mới không sử dụng đến bộ nhớ mở rộng (EMS). Bạn sẽ giải phóng được 2/3 bộ nhớ mở rộng nếu thêm NOEMM vào dòng emm386.exe trong CONFIG.SYS và đặt EMMSIZE=0 trong mục [386Enh].

Ngoài ra, để giải phóng một số chỗ trong RAM thì cần thêm dòng NoEmmDriver=On vào ngay sau dòng Emmsize=0.

Chú ý: Với 3 thiết lập đầu tiên này liên quan đến các file hệ thống, có thể bạn phải bỏ các thuộc tính ẩn, chỉ đọc thì mới có thể sửa được. Nếu cảm thấy không an toàn, các bạn có thể không thực hiện 3 bước trên.

2. Không dùng hoạt hình (ảnh động) khi phóng to, thu nhỏ cửa sổ.
Từ Start, chọn run rồi gõ vào regedit sau đó vào khoá sau:
Hkey_Current_User/ ControlPanel/Destop/WindowMetrics/Đặt Minanimate= 0
Chú ý: Giá trị trên có thể chưa có, thêm mới bằng cách phải chuột vào cửa sổ bên phải và thêm "String value" (Trong trường hợp này) sau đó mới có thể đặt được giá trị.

3. Chuyển sang định dạng NTFS (bảo mật và nhanh hơn): Start/Run/Gõ: convert c: /fs:ntfs

4. Modem kết nối ngay khi quay số (Dial, không phải ADSL): Control Panel/ Phone and Modem Option/ Click chọn Modem/ Properties/ Modem / Click bỏ chọn "Wait for dial tone before dialing".

5. Nâng cao độ ưu tiên của Server: ở mặc định, file server có độ ưu tiên thấp hơn print server. Do đó in ấn sẽ làm chậm file server. Độ ưu tiên càng cao khi giá trị càng lớn (giá trị này =1 với file sv, =2 với pr sv). Đặt lại giá trị này bằng cách vào KHLM\System\CurrentControlSet\Services\lanmanserve r\parameters, tạo một DWORD có tên là Thread Priority và gán =2.

6. Tối ưu Cache:
HKLM\System\currentcontrolset\control\Session Manager\ Memory Management\ Tạo một DWORD có tên là SecondLevelDataCache và gán giá trị =512.

7. Tăng tốc cho thanh Start: HKCU\ControlPanel\Desktop, phải chuột vào MenuShowDelay và đặt lại = 1.

8. Tắt máy nhanh: HKCU\Control Panel\Desktop. Thay AutoEndTasks=1 và HungAppTimeOut=5000; WaitToKillAppTimeout=4000.

9. Tăng tốc duyệt mạng nội bộ (bỏ duyệt Scheduled tasks):
HKLM\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Exp lorer\RemoteComputer\NameSpace, xoá khoá sau: {D6277990-4C6A-11CF-8D87-00AA0060F5BF}. Tốt nhất nên xoá hết các tự động trong c:\windows\tasks

10. Trong Registry, tối ưu hoá các thành phần có trong "Run", "RunServices", "RunOnce", "RunServicesOnce". Start/Run/Gõ REGEDIT/Click đúp vào My Computer/Bấm Ctrl+F để tìm kiếm/Click chọn KEYS và "Match whole string only" rồi nhập khóa cần tìm kiếm ví dụ như RunOnce.

11. Tối ưu hoá các services khi khởi động: Start/Run/Gõ Services/Stop những Service mà bạn thấy không cần thiết.

12. Bỏ tính năng Disk Indexing: Phải chuột vào ổ nào đó/Properties/Click bỏ chọn "Allow Indexing Service...".

13. Xoá hết các file trong C:\windows\prefetch

14. Có thể xóa bỏ tất cả các thành phần trong StartUp (Start/Programs/StartUp).

15. Tắt System Restore: Nếu bật, nó sẽ làm chậm đi từ 15-20%. Bởi vì HĐH sẽ phải sao lưu liên tục những thay đổi vào registry, với hằng tá công việc sẽ có hằng trăm sự thay đổi, PC của bạn không chậm mới lạ!

16. Tối thiểu hoá các tài nguyên chia sẻ (Với các máy tính đang dùng chung trong mạng LAN): Chỉ nên chia sẻ (Sharing) những thư mục thật cần thiết.

17. Bỏ những chia sẻ mặc định: Mặc định thì khi đăng nhập vào 1 PC nào đó bạn có thể vào được hẳn ổ C, D ... của máy đó với dấu $ ở cuối (Ví dụ: Start/Run/Gõ \\pc1\d$). HKEY_LOCAL_MACHINE\ SYSTEM\CurrentControlSet\Services\LanManServer\Par ameters\ AutoShareWks =0

18. Truy xuất nhanh hơn: Control Panel > Administrative Tools > Computer Management > Device Manager > Click đúp vào Disk Drives ở panel bên phải > Phải chuột vào ổ mới hiện ra > Properties > Policies > Click chọn "Optimize for performance".

19. Trong BIOS
+ Đặt "Quick Power On Self Test"=Enable Bios sẽ rút ngắn và bỏ qua vài mục không quan trọng trong quá trình khởi động, để giảm thời gian khởi động tối đa.

+ Đặt "Boot Up Floppy Seek"=Disable để Bios bỏ qua việc tìm kiểu của đĩa mềm là 80 track hay 40 track. (Chọn enable sẽ làm chậm thời gian khởi động vì Bios luôn luôn phải đọc đĩa mềm trước khi đọc đĩa cứng, mặc dù bạn đã chọn chỉ khởi động bằng ổ C).

+ Với máy in: Tìm mục "On board parallet Port" và đổi thành ECP; tương tự tìm "ECP mode" và đổi thành DMA3.

20. Tăng tốc xử lý cho ổ cứng: Phải chuột vào My Computer/Properties/Hardware/Device Manager/IDE ATA ATAPI controllers/ Primary .../Chọn Advanced Settings/Chọn Device Type là None. Tương tự với Secondary ...

21. Khắc phục tình trạng màn hình xanh chết chóc (blue dead screen): Phải chuột My Computer/Properties/Advanced/Settings (Startup and recovery)/Click bỏ hết các lựa chọn ở đây/Write debugging information chọn None/OK. Cũng trong TAB Advanced này, click vào Error Reporting/Chọn Disable Error Reporting/OK.

22. Xoá tất cả các file không có ý nghĩa, các file tạm v.v ... : .tmp, .bak, .chk, .---, .$$, .$$$, .log, .shs, .gid, .fts, .wbk; bootlog.*, readme*.*, ~4*.doc; Xoá1 số font không sử dụng; Xóa những tài liệu, phim, nhạc ... không cần thiết để lấy lại nhiều không gian trống.

23. Nếu bạn sử dụng Internet nhiều, thỉnh thoảng hãy ghé thăm TEMP của bạn và xoá đi những file tạm mà bạn cảm thấy không cần thiết nữa (ít vô trang đó). Ngoài ra cũng cần chú ý tới proflie vì nếu bạn dùng Nescape thì profile của bạn lâu ngày sẽ đầy lên, chẳng mấy chốc sẽ lên tới vài MB.

24. Chú ý hơn về mặt vật lý cho thiết bị mạng: Tránh để các thiết bị kết nối gần nhau; Không đi chung đường thoại, điện; Không đi dây vòng vo ...

25. Gửi email nhanh hơn mức bình thường: Hầu hết các web mail bây giờ đều sử dụng công nghệ Ajax. Nó có lợi thế là mỗi khi gửi thư có đính kèm file thì công đoạn đầu tiên là bạn nên thực hiện đính kèm file trước. Khi trở lại soạn thư, nhập địa chỉ ... thì file đính kèm đã tự động hoàn thiện!

26. Xem Youtube video (video không còn tồn tại)

27. Dùng DNS khác nếu cảm thấy DNS của bạn quá tải: Mạng nào cũng có thể dùng DNS 208.67.222.222 (hoặc 208.67.220.220). Start/Run/Gõ CMD/Nhập vào: netsh interface ip set dns "Local Area Connection" static 208.67.222.222 (Có thể PC của bạn là Local Area Connection 1 hoặc 2 - Nếu chưa thấy dòng lệnh OK).

28. Bạn kích vào "My Computer" và ... chờ ... chờ ... cảm thấy lâu quá sức tưởng tượng. Từ menu, kích vào View/Folder Options, bấm Ctrl+TAB để tới View rồi chọn Don't show hidden or system files (Không nên để ở chế độ Show all files).

29. Không nên cài > 1 chương trình cho một loại phần mềm. Ví dụ: Diệt virus chỉ cần cài BitDefender (vì nếu cài thêm cả NAV hoặc BKAV thì nó cũng chỉ chạy 1 chương trình, ngoài ra NAV rất nặng và mỗi khi mở file Word, Excel ... ra thì NAV lại tự quét mất rất nhiều thời gian).

30. Nên đặt kích thước cho tập tin phân trang (page file trong win, hoặc swap file trong LINUX) >= 2 lần kích thước RAM: Phải chuột vào My Computer/Properties/Advanced/Settings(Performance)/Advanced/Change/Nhập số mới rồi click vào nút Set/OK(3).

31. Giải phóng bộ nhớ khẩn cấp: Mỗi khi bạn thấy PC "lác" quá, bạn có thể click chạy biểu tượng này. Phải chuột vào vùng trống trên màn hình/New/ShortCut/Paste đoạn mã sau: %windir%\system32\rundll32.exe advapi32.dll,ProcessIdleTasks/Next đến khi xong.

32. Trong XP, tắt hết các hiệu ứng không cần thiết: Phải chuột lên biểu tượng My computer, chọn Properties, chọn thẻ Advanced và nhấn nút Settings. Tại thẻ Visual Effects của hộp thoại Performance Options, chọn "Adjust for best performance".

33. Không sử dụng hình nền. Phải chuột vào vùng trống trên Desktop/Properties/Desktop/Chọn None với Background. Chuyển sang TAB Screen Saver, chọn None/OK.

34. Điều chỉnh chế độ tự động update của Windows và các phần mềm khác. Nếu có điều kiện thì nên update offline (down file update về rồi update). Ví dụ nếu bạn để KIS update offline và quét mỗi tuần 1 lần thì chắc chắn PC của bạn chạy nhanh hơn đến 10%.

35. Mọi chương trình cài đặt để sử dụng CD ảo đều làm giảm tốc độ của MVT. Không nên sử dụng CD ảo nếu không cần thiết.

36. Nếu cấu hình MVT đủ để chạy Siêu phân luồng thì phải cài Windows XP trở lên mới hỗ trợ.

37. Từ Vista, bạn có thể sử dụng công nghệ ReadyBoost để biến những USB thành RAM rất tốt.

38. Turn on tường lửa lên để tránh bớt virus, spy: Control Panel/Windows Firewall/Turn on.

39. Sửa lỗi đĩa (nếu có): Phải chuột vào ổ nào đó/Properties/Tools/Check now ...

40. Và cuối cùng chạy Defrag tất cả các ổ trên đĩa cứng để chống phân mảnh.